1. Uprawnienia geodezyjne: regulacje prawne i procedury
Podstawy prawne
Geodeta wykonujący prace przy inwestycjach OZE musi działać w oparciu o szereg aktów normatywnych, które definiują zakres uprawnień oraz obowiązki zawodowe. Do najważniejszych należą:
-
Ustawa Prawo Geodezyjne i Kartograficzne (Dz.U. 2021 poz. 766 ze zm.), która określa zasady prowadzenia ewidencji gruntów i budynków, warunki wykonywania prac geodezyjnych oraz zasady nadzoru nad tymi pracami.
-
Prawo budowlane (Dz.U. 2023 poz. 128), regulujące kwestie projektowania i realizacji obiektów budowlanych, w tym fundamentów turbin wiatrowych oraz konstrukcji wsporczych paneli fotowoltaicznych.
-
Ustawa o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. 2022 poz. 1365), wskazująca wymogi środowiskowe i proceduralne przy przygotowaniu inwestycji OZE.
Zakres uprawnień
Uprawnienia geodety dzielą się zasadniczo na dwa główne zakresy:
-
Mapowe – upoważniają do sporządzania map do celów projektowych, inwentaryzacji powykonawczej oraz dokumentacji dla potrzeb administracyjnych;
-
Inżynieryjne – obejmują realizację prac geodezyjnych przy obiektach budowlanych, w tym dokładne wyznaczanie osnowy, kontrolę pionowości konstrukcji i nadzór geodezyjny w fazie montażu.
Procedura uzyskania uprawnień
-
Przygotowanie dokumentów
-
dyplom ukończenia studiów geodezyjnych;
-
zaświadczenie o praktyce zawodowej (minimum 2 lata pod nadzorem geodety z uprawnieniami);
-
dowód uiszczenia opłaty egzaminacyjnej (1 500 zł netto za każdy zakres).
-
-
Egzamin państwowy
-
część pisemna (test jednokrotnego wyboru, próg sukcesu: 60% poprawnych odpowiedzi);
-
część ustna (analiza studium przypadku z zakresu prac mapowych lub inżynieryjnych).
-
-
Wpis na listę geodetów uprawnionych
-
prowadzenie przez Głównego Geodetę Kraju;
-
publikacja aktualnej listy na stronie GUGiK.
-
Wady i zalety systemu podwójnych uprawnień
-
Zalety
-
szeroki zakres prac, umożliwiający realizację kompleksowych usług geodezyjnych od pomiaru do inwentaryzacji;
-
wzrost konkurencyjności na rynku dzięki certyfikacji kompetencji technicznych.
-
-
Wady
-
długotrwały i kosztowny proces egzaminacyjny;
-
konieczność stałego doskonalenia umiejętności, zwłaszcza w zakresie nowych technologii pomiarowych.
-
2. Sprzęt i technologie pomiarowe w projektach OZE
Systemy GNSS i sieć ASG-EUPOS
Współczesne farmy wiatrowe i instalacje fotowoltaiczne wymagają precyzyjnego wyznaczenia punktów osnowy. Geodeta opiera się na:
-
GNSS RTK (Real Time Kinematic) z dokładnością do 1–2 cm;
-
Sieci referencyjne ASG-EUPOS, zapewniające stały dostęp do korekt satelitarnych;
-
Zestawach takich jak Leica GS18 T (ok. 95 000 zł netto), umożliwiających szybkie zakładanie osnów na rozległych obszarach.
Technologie bezzałogowe
-
Drony fotogrametryczne (np. DJI Matrice 300 z Zenmuse P1 – ok. 80 000 zł netto)
-
Skanery LiDAR (Velodyne Puck LITE – ok. 70 000 zł netto)
-
generują chmury punktów i ortofotomapy o rozdzielczości < 5 cm/piksel;
-
skracają czas pomiarów nawet o 40%;
-
wymagają certyfikacji operatora UAV zgodnie z rozporządzeniem 2019/947 UE.
-
Oprogramowanie GIS/CAD
-
ArcGIS Pro – licencja roczna ok. 7 000 zł netto;
-
Autodesk Civil 3D – ok. 12 000 zł netto.
Pozwala na: -
import i obróbkę danych GNSS, fotogrametrycznych i LiDAR;
-
generowanie map do celów projektowych (.dwg, .shp);
-
integrację z systemami BIM i platformami dokumentacyjnymi.
3. Przebieg prac geodezyjnych na etapie projektowania
Zakładanie osnowy geodezyjnej
-
Osnowa pozioma – wyznaczanie punktów kontrolnych na terenie farmy;
-
Osnowa pionowa – niwelacja precyzyjna z dokładnością do 1 cm.
Geodeta korzysta z niwelatorów cyfrowych i GNSS, aby zapewnić spójność referencyjną w całym obszarze inwestycji.
Sporządzanie map do celów projektowych
Mapy muszą zawierać:
-
granice działek i obszaru inwestycji;
-
sieci uzbrojenia terenu (energia, woda, kanalizacja, światłowody);
-
rzędne wysokościowe i modele terenu;
-
obiekty przeszkodowe (linia energetyczna, drzewa, zabudowa).
Zawartość i format plików określa rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii (2023), a dokumenty muszą być podpisane kwalifikowaną sygnaturą elektroniczną.
Kontrola zgodności z dokumentacją
-
weryfikacja odchyleń od projektu (dop. 1 cm dla fundamentów turbin);
-
analiza kolizji z istniejącą infrastrukturą;
-
optymalizacja tras kablowych i dróg technologicznych.
Profesjonalne raporty pomiarowe minimalizują ryzyko późniejszych konieczności zmian projektowych.
4. Geodezja dla procedur środowiskowych i administracyjnych
Dokumentacja do raportów oddziaływania na środowisko (ROŚ)
Geodeta przygotowuje:
-
mapy zakresu inwestycji z zaznaczeniem obszarów chronionych (Natura 2000);
-
strefy oddziaływania turbin wiatrowych (hałas, cień migotania);
-
przebieg korytarzy przesyłowych i stref bezpieczeństwa.
Wnioski środowiskowe i administracyjne
-
składanie wniosku o decyzję środowiskową minimum 30 dni przed budową;
-
formaty .pdf i .xml zgodne z platformą ePUAP;
-
współpraca z starostwem powiatowym oraz WIOŚ.
Korzyści i wyzwania
-
Korzyści
-
przyspieszenie procedur o 20% dzięki dokładnej dokumentacji;
-
większa transparentność procesu inwestycyjnego.
-
-
Wyzwania
-
integracja wielu warstw danych (sieci, obszary chronione, ukształtowanie terenu);
-
wydłużony czas opracowania map (do 14 dni roboczych).
-
5. Zarządzanie ryzykiem i odpowiedzialność zawodowa
Odpowiedzialność cywilna i ubezpieczenia
-
obowiązkowe OC zawodowe – suma gwarancyjna min. 200 000 zł;
-
oferty: PZU (ok. 1 200 zł rocznie), Generali (ok. 1 100 zł rocznie);
-
ochrona przed roszczeniami związanymi z błędami pomiarowymi i dokumentacyjnymi.
Standardy jakości i audyt wewnętrzny
-
wdrożenie normy PN-ISO 9001 dla usług geodezyjnych;
-
check-lista kluczowych czynności pomiarowych;
-
wczesne wykrywanie niezgodności przed przekazaniem klientowi.
Najczęstsze przyczyny sporów i rekomendacje
-
różnice pomiarowe > 5 cm;
-
błędy transkrypcji współrzędnych;
-
opóźnienia w dostawie dokumentacji.
Rekomendacje: system raportowania etapów prac, regularne przeglądy pośrednie oraz szkolenia uzupełniające z nowych technologii.
